دیابت یکی از بیماریهای شایع مزمن است که به دلیل بالا بودن قند خون در نتیجه نقص در تولید یا عملکرد انسولین به وجود میآید. این بیماری میتواند در هر سنی بروز کند و انواع مختلفی دارد که هر کدام با دلایل و علائم خاص خود همراه هستند. شناخت دیابت و انواع آن، همچنین آگاهی از روشهای جلوگیری از ابتلا به دیابت، برای حفظ سلامتی و جلوگیری از مشکلات جدی مانند بیماریهای قلبی و آسیبهای عصبی، اهمیت ویژهای دارد.
دیابت چیست؟ و چه عوارضی دارد؟
دیابت زمانی اتفاق میافتد که قند خون (گلوکز) بیش از حد بالا باشد و زمانی ایجاد میشود که پانکراس شما انسولین کافی یا اصلاً تولید نمیکند، و یا اینکه بدن شما بهدرستی به اثرات انسولین پاسخ نمیدهد. دیابت افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار میدهد. اکثر اشکال دیابت مزمن (مادام العمر) هستند و همه اشکال آن با داروها و/یا تغییرات سبک زندگی قابل کنترل هستند. اما همیشه جلوگیری از ابتلا به دیابت از درمان آن بهتر است.
گلوکز (قند) عمدتاً از کربوهیدراتهای موجود در غذا و نوشیدنی میآید که منبع انرژی بدن شماست. خون گلوکز را به تمام سلولهای بدن میبرد تا از آن برای انرژی استفاده کند. وقتی گلوکز در جریان خون شما قرار دارد، برای رسیدن به مقصد نهایی خود به کمک نیاز دارد که کلید انسولین (هورمون) است. اگر لوزالمعده به اندازه کافی انسولین تولید نکند یا بدن به درستی از آن استفاده نکند، گلوکز در جریان خون انباشته شده و باعث افزایش قند خون (هیپرگلیسمی) میشود. با گذشت زمان، بالا بودن مداوم گلوکز خون میتواند باعث مشکلات سلامتی مانند بیماری قلبی، آسیب عصبی و مشکلات چشمی شود.
آشنایی کامل با انواع دیابت
انواع مختلفی از دیابت وجود دارد. رایج ترین اشکال عبارتند از:
- دیابت نوع 2: در این نوع، بدن شما انسولین کافی تولید نمیکند و/یا سلولهای بدن شما به طور معمول به انسولین پاسخ نمیدهند (مقاومت به انسولین) که شایعترین نوع دیابت است. به طور عمده بزرگسالان را مبتلا میکند، اما کودکان نیز میتوانند آن را داشته باشند.
- پیش دیابت: مرحله قبل از دیابت نوع 2 است. سطح گلوکز خون بالاتر از حد طبیعی است اما به اندازهای بالا نیست که به طور رسمی دیابت نوع 2 تشخیص داده شود.
- دیابت نوع 1: نوع یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به دلایل نامشخصی به سلولهای تولید کننده انسولین در لوزالمعده حمله کرده و آنها را از بین میبرد. حدود 10% از افراد به دیابت نوع 1 دچار هستند. معمولاً در کودکان و بزرگسالان جوان تشخیص داده میشود، اما در هر سنی ممکن است ایجاد شود.
- دیابت بارداری: این نوع در برخی افراد در دوران بارداری ایجاد میشود. دیابت بارداری معمولا بعد از بارداری از بین میرود. با این حال، اگر دیابت بارداری دارید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده هستید.
آشنایی دیابت هایی با انواع خاص برای بدن
در بخش زیر با بررسی برخی از خاص ترین مدل های دیابت با نشانه ها و عوارض آن ها آشنا میشویم:
- دیابت نوع 3c: این شکل از دیابت زمانی اتفاق میافتد که پانکراس آسیب ببیند (غیر از آسیب خودایمنی)، که بر توانایی آن در تولید انسولین تأثیر میگذارد. پانکراتیت، سرطان پانکراس، فیبروز کیستیک و هموکروماتوز همگی میتوانند منجر به آسیب پانکراس شوند که باعث دیابت میشود. برداشتن پانکراس (پانکراتکتومی) نیز منجر به نوع 3c میشود.
- دیابت خودایمنی نهفته در بزرگسالان (LADA): مانند دیابت نوع 1، LADA نیز از یک واکنش خود ایمنی ناشی میشود، اما بسیار کندتر از نوع 1 ایجاد میشود. افراد مبتلا به LADA معمولا بالای 30 سال سن دارند.
- دیابت با شروع بلوغ در جوانان MODY: که دیابت تک ژنی نیز نامیده میشود، به دلیل یک جهش ژنتیکی ارثی اتفاق میافتد که بر نحوه ساخت و استفاده بدن از انسولین تأثیر میگذارد. در حال حاضر بیش از 10 نوع مختلف MODY وجود دارد. این بیماری تا 5% از افراد مبتلا به دیابت را تحت تاثیر قرار میدهد و معمولا در خانوادهها دیده میشود.
- دیابت نوزادی: نوع نادری از دیابت است که در شش ماه اول زندگی نوزاد رخ میدهد. همچنین نوعی دیابت تک ژنی است. حدود 50% از نوزادان مبتلا به دیابت نوزادی دارای شکل مزمنی به نام دیابت شیرین هستند. برای نیمی دیگر، این بیماری در عرض چند ماه از شروع ناپدید میشود، اما میتواند بعداً در زندگی عود کند. به این بیماری دیابت شیرین نوزادی گذرا میگویند.
- دیابت شکننده: دیابت شکننده شکلی از دیابت نوع 1 است که با دورههای مکرر و شدید سطوح بالا و پایین قند خون مشخص میشود. این بی ثباتی اغلب منجر به بستری شدن در بیمارستان میشود. در موارد نادر، پیوند پانکراس ممکن است برای درمان دائمی دیابت شکننده لازم باشد.
چرا به دیابت مبتلا میشویم؟
گردش بیش از حد گلوکز در جریان خون شما بدون در نظر گرفتن نوع آن باعث دیابت میشود. با این حال، دلیل بالا بودن سطح گلوکز خون بسته به نوع دیابت متفاوت است. علل دیابت عبارتند از:
- مقاومت به انسولین: دیابت نوع 2 عمدتاً ناشی از مقاومت به انسولین است. مقاومت به انسولین زمانی اتفاق میافتد که سلولهای ماهیچهها، چربی و کبد آنطور که باید به انسولین پاسخ نمیدهند. عوامل و شرایط مختلفی در درجات مختلف در مقاومت به انسولین نقش دارند، از جمله چاقی، کمبود فعالیت بدنی، رژیم غذایی، عدم تعادل هورمونی، ژنتیک و برخی داروها.
- بیماری خود ایمنی: دیابت نوع 1 و LADA زمانی اتفاق میافتد که سیستم ایمنی بدن شما به سلولهای تولید کننده انسولین در پانکراس حمله میکند.
- عدم تعادل هورمونی: در دوران بارداری، ترشح یک جفت هورمون باعث مقاومت به انسولین میشوند. اگر لوزالمعده نتواند انسولین کافی برای غلبه بر مقاومت به انسولین تولید کند، ممکن است به دیابت بارداری مبتلا شوید. سایر بیماریهای مرتبط با هورمون مانند آکرومگالی و سندرم کوشینگ نیز میتوانند باعث دیابت نوع 2 شوند.
- آسیب پانکراس: آسیب فیزیکی به لوزالمعده ناشی از یک بیماری، جراحی یا آسیب میتواند بر توانایی آن در ساخت انسولین تأثیر بگذارد و منجر به دیابت نوع 3c شود.
- جهش های ژنتیکی: برخی جهشهای ژنتیکی می توانند باعث بروز MODY و دیابت نوزادی شوند.
- استفاده طولانی مدت از برخی داروها نیز می تواند منجر به دیابت نوع 2 شود، از جمله داروهای HIV/AIDS و کورتیکواستروئیدها.
بهترین روش های جلوگیری از ابتلا به دیابت
اشکال خود ایمنی و ژنتیکی دیابت قابل پیشگیری نیستند. اما اقداماتی می توانید برای کاهش خطر ابتلا به پیش دیابت، دیابت نوع 2 و دیابت بارداری انجام دهید، از جمله:
- یک رژیم غذایی سالم مانند رژیم مدیترانهای استفاده کنید.
- فعالیت بدنی داشته باشید. حداقل پنج روز در هفته 30 دقیقه در روز ورزش کنید.
- وزنتان را به وزن سلامت برسانید و آن را ثابت نگه دارید.
- استرس خود را کم کنید.
- مصرف مشروبات الکلی را تا حد امکان کم کنید.
- خواب کافی داشته باشید (معمولاً 7 تا 9 ساعت) و به دنبال درمان اختلالات خواب باشید.
- سیگار را ترک کنید.
- داروهایی که توسط پزشک تجویز میشود برای مدیریت عوامل خطر موجود برای بیماری قلبی مصرف کنید.
توجه داشته باشید که برخی از عوامل خطر دیابت را نمیتوانید تغییر دهید، مانند ژنتیک / سابقه خانوادگی، سن و نژاد.
در جدول زیر این اقدامات بهصورت خلاصه آمده است:
روشها | توضیحات |
رژیم غذایی سالم | استفاده از رژیم مدیترانهای و محدود کردن مصرف شکر و کربوهیدراتها |
فعالیت بدنی منظم | حداقل 30 دقیقه ورزش در پنج روز هفته |
کنترل وزن | حفظ وزن سالم و ثابت نگهداشتن آن |
کاهش استرس | مدیریت استرس از طریق مدیتیشن و فعالیتهای آرامبخش |
محدودیت مصرف الکل | کاهش مصرف مشروبات الکلی تا حد ممکن |
خواب کافی | خوابیدن به مدت 7 تا 9 ساعت و درمان اختلالات خواب |
ترک سیگار | ترک سیگار بهعنوان یکی از عوامل خطر دیابت |
مصرف داروهای تجویزشده | مصرف داروهای مناسب برای کنترل عوامل خطر قلبی و عروقی |
مکمل های بدون قند نوتریفورت مناسب افراد دیابتی
افراد دیابتی نیز مانند سایر افراد دیگر دچار کمبود ویتامین و مواد معدنی می شوند، لذا مصرف مولتی ویتامین ها و یا مکمل روزانه و یا حتی سایر مکمل های ضروری باید برای ان ها با شرایط خاص طبق نظر پزشک، تجویز شود که بدون قند باشد. سافت ژل سلامت سیستم ایمنی بدن و قلب و عروق کیوتن 100 پلاس نوتریفورت یک مکمل عالی بدون قند بوده و وظیفه آن تامین سلامت قلب و عروق، آنتی اکسیدان قوی و تقویت سیستم ایمنی می باشد و به دلیل عدم وجود قند برای افراد دیابتی و همچنین جلوگیری از ابتلا به دیابت بسیار مفید و مناسب می باشد.
جمع بندی
دیابت به دلیل ناتوانی بدن در کنترل سطح قند خون ایجاد میشود و میتواند تأثیرات جدی بر سلامت افراد داشته باشد. با اینکه برخی انواع دیابت قابل پیشگیری نیستند، اما با انجام تغییرات در سبک زندگی، مانند تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم، میتوان از بروز دیابت نوع 2 و برخی دیگر از انواع آن پیشگیری کرد. مدیریت صحیح دیابت از طریق استفاده از داروهای مناسب و رعایت رژیمهای غذایی خاص، میتواند به افراد مبتلا کمک کند تا زندگی سالمتری داشته باشند و از عوارض خطرناک این بیماری نیز جلوگیری کنند. همچنین این موضوع بسیار مهم است که افراد مستعد به قند خون بالا بایستی راهکارهای جلوگیری از ابتلا به دیابت را برنامه غذایی و فعالیت های روزانه خود در نظر داشته باشند.