سیستم ایمنی بدن در پریودی

سیستم ایمنی بدن در پریودی، علاوه بر تغییرات فیزیولوژیکی، بر سیستم ایمنی بدن نیز تأثیرگذار است. در طول این چرخه، سطح هورمون‌های زنانه مانند استروژن و پروژسترون دچار نوساناتی می‌شود که می‌توانند عملکرد سیستم ایمنی را تقویت یا تضعیف کنند. این تغییرات هورمونی، نقش مهمی در تنظیم پاسخ ایمنی بدن ایفا می‌کنند و می‌توانند بر میزان حساسیت زنان به عفونت‌ها و بیماری‌های خودایمنی در مراحل مختلف چرخه اثر بگذارند. درک این نوسانات و تأثیر آن‌ها بر سیستم ایمنی می‌تواند به زنان کمک کند تا با اصلاح رژیم غذایی، مدیریت استرس، و مصرف مکمل‌های مناسب، از سلامت خود در طول چرخه قاعدگی بهتر محافظت کنند.

نوسانات هورمونی و پاسخ ایمنی در طول چرخه قاعدگی

در طول چرخه قاعدگی، سطح هورمون‌های زنانه دچار نوسان می‌شود و این تغییرات هورمونی می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد سیستم ایمنی بدن داشته باشند. در نیمه اول چرخه، یعنی فاز فولیکولی، میزان استروژن به تدریج افزایش می‌یابد و در اواسط این دوره به اوج خود می‌رسد. این هورمون تأثیر مثبتی بر سیستم ایمنی دارد، زیرا تولید آنتی‌بادی‌ها را افزایش داده و فعالیت سلول‌های ایمنی، مانند لنفوسیت‌ها و ماکروفاژها، را تقویت می‌کند. به همین دلیل، سیستم ایمنی بدن در پریودی بدن در مقابله با عوامل بیماری‌زا قوی‌تر عمل می‌کند و زنان کمتر در معرض عفونت‌های ویروسی و باکتریایی قرار می‌گیرند.

اما با ورود به نیمه دوم چرخه، یعنی فاز لوتئال، میزان پروژسترون افزایش می‌یابد. این هورمون برخلاف استروژن، نقش سرکوب‌کننده‌ای بر سیستم ایمنی دارد. در این مرحله، بدن برای احتمال بارداری آماده می‌شود و سیستم ایمنی به طور طبیعی کمی ضعیف‌تر عمل می‌کند تا از رد شدن احتمالی جنین جلوگیری کند. کاهش عملکرد سیستم ایمنی در این دوره می‌تواند باعث افزایش حساسیت بدن نسبت به عفونت‌های مختلف شود. به همین دلیل، برخی از زنان در روزهای پیش از قاعدگی یا در طول این دوران، بیشتر دچار سرماخوردگی، گلودرد یا حتی تشدید علائم بیماری‌های خودایمنی می‌شوند.

در مجموع، این تغییرات هورمونی باعث نوساناتی در قدرت سیستم ایمنی بدن می‌شوند که می‌توانند بر سلامت عمومی زنان تأثیر بگذارند. درک این فرایند به زنان کمک می‌کند تا با تنظیم رژیم غذایی، مصرف مکمل‌های مناسب و رعایت سبک زندگی سالم، سیستم ایمنی خود را در طول چرخه قاعدگی در وضعیت متعادلی نگه دارند.

The Immune System and the Menstrual Cycle – Clue

مقاله‌ای علمی-آموزشی درباره‌ی تأثیر چرخه قاعدگی بر سیستم ایمنی زنان، بسیار دقیق و قابل فهم.

تاثیر استروژن و پروژسترون بر سیستم ایمنی بدن در پریودی

استروژن و پروژسترون در طول چرخه قاعدگی در نوسان هستند و در مراحل مختلف بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارند:

فاز فولیکولی (روزهای 1-14): تقویت ایمنی

در مرحله اولیه فولیکولی، سطح استروژن شروع به افزایش تدریجی می‌کند و درست قبل از تخمک گذاری به اوج خود می‌رسد. استروژن با افزایش تولید و فعالیت سلول‌های ایمنی مانند سلول‌های B که مسئول تولید آنتی‌بادی هستند و سلول‌های T که به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کنند، پاسخ‌های ایمنی را تقویت می‌کند.

این هورمون همچنین تولید سیتوکین‌های پیش التهابی را تحریک می‌کند که پاسخ ایمنی قوی‌تری به پاتوژن‌ها را تقویت می‌کند. در نتیجه، در این مرحله، سیستم ایمنی فعال‌تر است و حساسیت به عفونت‌ها را کاهش می‌دهد.

همچنین بخوانید: کم خونی در بزرگسالان و نقش مکمل‌های آهن در بهبود آن

فاز تخمک گذاری (حدود روز 14): سیستم ایمنی در اوج خود است

سطح استروژن درست قبل از تخمک گذاری به بالاترین حد خود می‌رسد و عملکرد سیستم ایمنی را به حداکثر می‌رساند. سیستم ایمنی بدن در پریودی بسیار پاسخگو باقی می‌ماند و محافظت در برابر عفونت‌ها را تضمین می‌کند. با این حال، به دلیل افزایش فعالیت ایمنی، خطر واکنش‌های خود ایمنی نیز افزایش می‌یابد.

فاز لوتئال (روزهای 15 تا 28): سرکوب سیستم ایمنی

پس از تخمک گذاری، سطح پروژسترون افزایش می‌یابد و بر استروژن غالب می ‌شود. پروژسترون دارای اثر سرکوب کننده سیستم ایمنی است، پاسخ التهابی را کاهش می‌دهد و فعالیت سلول‌های ایمنی را کاهش می‌دهد. تصور می‌شود که این سرکوب به بدن کمک می‌کند تا با جلوگیری از یک پاسخ ایمنی بیش از حد تهاجمی که می‌تواند جنین را پس بزند، حاملگی احتمالی را تحمل کند.

با این حال، این تضعیف سیستم ایمنی بدن در پریودی را در برابر عفونت‌ها، به‌ویژه عفونت‌های تنفسی و مجاری ادراری آسیب‌پذیرتر می‌کند. برخی از زنان ممکن است به دلیل کاهش پاسخ ایمنی، شعله ور شدن شرایط مزمن مانند بیماری های خود ایمنی را تجربه کنند.

Sex hormones and immune response in the context of the menstrual cycle

مرجع علمی منتشر شده در ScienceDirect که اثرات استروژن و پروژسترون را بر پاسخ ایمنی به‌صورت تخصصی تحلیل کرده است.

فاز قاعدگی (روزهای 1-5): تنظیم مجدد سیستم ایمنی

اگر حاملگی اتفاق نیفتد، سطح پروژسترون و استروژن به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد و منجر به ریزش پوشش داخلی رحم می‌شود. افت ناگهانی پروژسترون اثرات سرکوب کننده سیستم ایمنی آن را از بین می‌برد و باعث می‌شود فعالیت ایمنی دوباره افزایش یابد. با این حال، به دلیل التهاب ناشی از ریزش آندومتر، سیستم ایمنی به طور موقت فعال می‌شود اما کمی نیز به خطر می‌افتد و برخی از زنان را مستعد ابتلا به عفونت می‌کند.

بطور کلی سیستم ایمنی بدن در واکنش به نوسانات هورمونی در طول چرخه قاعدگی دچار تغییرات چرخه‌ای می‌شود. در حالی که استروژن فعالیت ایمنی را در مراحل فولیکولی و تخمک گذاری افزایش می‌دهد، پروژسترون پاسخ‌های ایمنی را در فاز لوتئال سرکوب می‌کند و حساسیت به عفونت‌ها را افزایش می‌دهد. درک این تغییرات می‌تواند به زنان کمک کند تا اقدامات پیشگیرانه برای حمایت از عملکرد ایمنی خود در طول چرخه انجام دهند.

همچنین در مورد نکات و فواید مصرف مکمل آهن در دوران بارداری بیشتر بدانید.

راهکارهایی برای حمایت از عملکرد سیستم ایمنی بدن در پریودی

قاعدگی مرحله‌ای از چرخه است که در آن تغییرات هورمونی، به ویژه کاهش استروژن و پروژسترون، می‌تواند بر عملکرد سیستم ایمنی تأثیر بگذارد. در این بخش استراتژی‌های کلیدی برای حمایت از سیستم ایمنی در این دوره را برجسته می‌کنیم:

1.غذاهای غنی از مواد مغذی را در اولویت قرار دهید

غذاهای غنی از آهن (اسفناج، گوشت قرمز، عدس) به جبران از دست دادن خون و جلوگیری از خستگی کمک می‌کنند. منابع ویتامین C (مرکبات، فلفل دلمه‌ای) به جذب آهن کمک کرده و ایمنی را تقویت می‌کند. اسیدهای چرب امگا 3 (ماهی قزل آلا، بذر کتان) به کاهش التهاب و حفظ تعادل ایمنی کمک می‌کند.

2.همیشه هیدراته بمانید

نوشیدن مقدار زیادی آب و دمنوش‌های گیاهی از کم آبی بدن جلوگیری می‌کند و از گردش خون لنفاوی که برای عملکرد سیستم ایمنی بسیار مهم است، حمایت می‌کند.

3.استراحت و خواب کافی داشته باشید

کمبود خواب می‌تواند پاسخ‌های ایمنی را سرکوب کند. 7 تا 9 ساعت خواب با کیفیت را هدف قرار دهید تا امکان بهبودی مناسب سیستم ایمنی فراهم شود.

Influence of the menstrual cycle on immune function: review and clinical implications

مقاله‌ای مروری که از دیدگاه ایمونولوژی چرخه قاعدگی و عملکرد سلول‌های ایمنی را بررسی می‌کند.

4.مدیریت موثر استرس

ذهن آگاهی، مدیتیشن و تنفس عمیق به کاهش استرس کمک می‌کند که در غیر این صورت می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند. برای ایجاد آرامش در فعالیت‌های سبک مانند یوگا یا حرکات کششی شرکت کنید.

5.مراقب سلامت روده خود باشید

سیستم ایمنی قوی ارتباط نزدیکی با سلامت روده دارد. غذاهای غنی از پروبیوتیک مانند ماست، کیمچی و کفیر به حفظ میکروبیوم روده سالم کمک می‌کنند.

6.فعالیت بدنی متوسط

ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی یا کشش ملایم می‌توانند گردش خون و پاسخ ایمنی را بدون اضافه کردن استرس فیزیکی بیش از حد بهبود بخشند. با اجرای این استراتژی‌ها، افراد می‌توانند به حفظ یک سیستم ایمنی انعطاف پذیر و کاهش حساسیت به عفونت‌ها در دوران قاعدگی کمک کنند.

بهترین تقویت کننده سیستم ایمنی بدن در پریودی

همیشه مصرف ویتامین‌ها و یا داشتن یک رژیم غذایی غنی از مواد معدنی لازم برای تقویت سیستم ایمنی در دوران قاعدگی می‌تواند عوارض ناشی از این دوره ماهانه را کم و یا درمان کند. لذا ما در این بخش دو مکمل کاربردی را برای تقویت سیستم ایمنی در دوران پریودی معرفی می‌کنیم:

• مکمل زینک پلاس نوتریفورت
• مکمل روکشدار سلنیوم پلاس

جمع بندی

با توجه به اینکه سیستم ایمنی در طول چرخه قاعدگی دستخوش تغییرات مختلفی می‌شود، آگاهی از این نوسانات می‌تواند نقش کلیدی در حفظ سلامت زنان ایفا کند. در حالی که استروژن در فاز فولیکولی به تقویت ایمنی کمک می‌کند، افزایش پروژسترون در فاز لوتئال می‌تواند موجب سرکوب این سیستم  و افزایش حساسیت به عفونت‌ها شود. در این میان، سبک زندگی سالم، مصرف مواد مغذی تقویت‌کننده، و استفاده از مکمل‌هایی مانند زینک و سلنیوم، می‌توانند به کاهش اثرات منفی  کمک کنند.

منابع:       منبع یکم     منبع دوم